نوسینی: جوتیار ئاغا
لە عەرەبیەوە وەرم گێڕاوە
بیرمەندی فەرەنسی ئەنتوان دولا بواسییە لە کتێبەکەی بەناوی (کۆیلەیی خۆبەخش) دەڵێ: ” کاتێک گەلێک توشی داپڵۆسین دەبێت بۆ ماوەیەکی درێژخایەن، ئیتر خەڵکەکە لەگەڵ چەوسانەوە ڕادێت و ئازادی ناوێت. توێژێکی نوێ دەردەکەون بەناوی (هاوڵاتی جێگیر)”. لەم ڕۆژگارەدا هاوڵاتی ئێمە لە جیهانێکی تایبەتیدا دەژێت، کە لە سێ شتدا دەیبینیەوە:
١. ئاین
٢. پاروە نان
٣. دووگۆڵی
ئاین، لەلای هاوڵاتی جێگیر پەیوەندی بە دادپەروەری و حەقەوە نییە، بەڵکو کردنی چەند ڕێوڕەسمێکی ئاینییە و خۆهەڵواسینە بە ڕووپامایی، کار ناکاتە سەر کردەوەکانی. بە نمونە ئەوانەی خەریکی درۆ و قۆڵبرین بەردەوام، هەست بە گوناحە دەکەن، کاتێک نوێژێکیان لەدەست بچێت لەکاتی خۆیدا. وە بەرگری لە ئاینەکەی ناکات، گەر نەزانێت زیانی نییە بۆ پەزەکانی.
ڕەنگە بەلەسە ببێت بە ڕێگەپێدانی نێربازی لە هەندێک دەوڵەت، بەبیانوی ئەوەی دژی ئیرادەی خوایە. بەڵام نقەی لێوە نایەت لەسەر ئەو هەموو گرتن و کوشتنەی دەوڵەتەکەی دەیکات ئەو هەموو ئەشکەنجەدانە. بگرە زۆرجار شوکوری خودا دەکات، کە ماوە.
پاروەنان، کۆڵەکەی سەرەکییە لەلای هاوڵاتی جێگیر. ئەو حەقی نییە بەهیچ شتێکی سیاسییەوە، بەڵکو خۆی کۆدەکاتەوە لەوەی نان پەیدا بکات و منداڵی گەورە بکات. دوایی کچەکانی بەشو دەدا و منداڵەکانی دەخاتە سەر ئیش و لە کۆتایی تەمەنی دەستدەکات بەخوێندنەوەی کتێبە ئاسمانییەکان و سەردانی ماڵی خواش دەکات بۆ ئاخیر خێری.
هەرچی دووگۆڵییە، هاوڵاتی قەپات بە هەموو ئاواتەکانی دەگات، کە لێی بێبەشە. دووگۆڵی لە ماوەی ٩٠ خولەکدا هەرچی خەمی هەیە لەکۆڵی دەکاتەوە و دادپەروەری بۆ دەهێنێت. چونکە لەو ماوەیەدا هەموو پەیوەستن بەو یاسایانەی دانراون و بەسەر هەموودا جێبەجێ دەکرێن.هاوڵاتی جێگیر یا قەپات، تەگەرە و لەمپەری سەرەکییە لەبەردەم هەر پێشکەوتن وگۆڕانکارییەک
لە عەرەبیەوە وەرم گێڕاوە
بیرمەندی فەرەنسی ئەنتوان دولا بواسییە لە کتێبەکەی بەناوی (کۆیلەیی خۆبەخش) دەڵێ: ” کاتێک گەلێک توشی داپڵۆسین دەبێت بۆ ماوەیەکی درێژخایەن، ئیتر خەڵکەکە لەگەڵ چەوسانەوە ڕادێت و ئازادی ناوێت. توێژێکی نوێ دەردەکەون بەناوی (هاوڵاتی جێگیر)”. لەم ڕۆژگارەدا هاوڵاتی ئێمە لە جیهانێکی تایبەتیدا دەژێت، کە لە سێ شتدا دەیبینیەوە:
١. ئاین
٢. پاروە نان
٣. دووگۆڵی
ئاین، لەلای هاوڵاتی جێگیر پەیوەندی بە دادپەروەری و حەقەوە نییە، بەڵکو کردنی چەند ڕێوڕەسمێکی ئاینییە و خۆهەڵواسینە بە ڕووپامایی، کار ناکاتە سەر کردەوەکانی. بە نمونە ئەوانەی خەریکی درۆ و قۆڵبرین بەردەوام، هەست بە گوناحە دەکەن، کاتێک نوێژێکیان لەدەست بچێت لەکاتی خۆیدا. وە بەرگری لە ئاینەکەی ناکات، گەر نەزانێت زیانی نییە بۆ پەزەکانی.
ڕەنگە بەلەسە ببێت بە ڕێگەپێدانی نێربازی لە هەندێک دەوڵەت، بەبیانوی ئەوەی دژی ئیرادەی خوایە. بەڵام نقەی لێوە نایەت لەسەر ئەو هەموو گرتن و کوشتنەی دەوڵەتەکەی دەیکات ئەو هەموو ئەشکەنجەدانە. بگرە زۆرجار شوکوری خودا دەکات، کە ماوە.
پاروەنان، کۆڵەکەی سەرەکییە لەلای هاوڵاتی جێگیر. ئەو حەقی نییە بەهیچ شتێکی سیاسییەوە، بەڵکو خۆی کۆدەکاتەوە لەوەی نان پەیدا بکات و منداڵی گەورە بکات. دوایی کچەکانی بەشو دەدا و منداڵەکانی دەخاتە سەر ئیش و لە کۆتایی تەمەنی دەستدەکات بەخوێندنەوەی کتێبە ئاسمانییەکان و سەردانی ماڵی خواش دەکات بۆ ئاخیر خێری.
هەرچی دووگۆڵییە، هاوڵاتی قەپات بە هەموو ئاواتەکانی دەگات، کە لێی بێبەشە. دووگۆڵی لە ماوەی ٩٠ خولەکدا هەرچی خەمی هەیە لەکۆڵی دەکاتەوە و دادپەروەری بۆ دەهێنێت. چونکە لەو ماوەیەدا هەموو پەیوەستن بەو یاسایانەی دانراون و بەسەر هەموودا جێبەجێ دەکرێن.هاوڵاتی جێگیر یا قەپات، تەگەرە و لەمپەری سەرەکییە لەبەردەم هەر پێشکەوتن وگۆڕانکارییەک
