ئەرشیفەکانى هاوپۆل: ڕامیاری

بەختیار عەلی و یوسوف خەیاڵۆغڵو (١٩٥٣ بۆ ٢٠٠٩)

لە شوێنی تریشدا وتومە، ئێمە وەکو نەتەوە چونکە یەک کێشەمان هەبووە. برینێک بە قاچی خانەقینەوە بووبێت، ئاغرێ و دۆخ بایەزیدی شەلاندووە! بۆیە شاعیر و ئەدیبە بەرزەکانمان یەک چاویلکەیان بۆ نوسین داناوە.
یوسوف لە شاکاری (ئەسپێکی یاخیم، ناوم کەحلانە) دەفەرمێ:

کوڕی هۆزم، ناوم کەحلانە*
لە پێدەشتی قیامەتی قزڵجەدا** لە دایک بووم..
لەو دوند و دۆڵانەدا…
 هەڵۆم فڕاندووە،
پێلەقەم لە گورگ داوە،
لە مرۆڤم هەڵداوە،
وتوومە نامەوێ بێ کەرامەت، ڕەزیل و ڕسوا!
وەکو مێش و مەگەزی سەرم بلەوەڕێم..
کۆرپەم ،، کۆرپەم…
چاوم لە نێو چاوی بەرامبەرەکەم بڕیوە..
ئاوها تیژ و مۆن ڕوانیومە..


ئەسپێکی یاخیم، ناوم کەحلانە..
دایکم ڕەشەبایە، باوکیشم غوربەت.
هەزار ساڵە لەم دەڤەرەدام..
هەرگیز برسێتی ئەژنۆی نەلەرزاندووم…
تۆم خۆشدەویست…
قاسپەی کەوێک هەموو ئازارەکانی لەبیرم بردۆتەوە…
تۆم خۆشدەویست..
شکۆم لەسەر سنگم داوە، وەک چۆن کێو گوڵی لەسەر ڕواوە..
بە دانەکانم لەسەر ئاسن نەخشم کێشاوە!

یوسوف دەیەوێت مێژووی هەزارساڵەی خۆڕاگری بۆ کۆرپەکەی بگێڕێتەوە، هەڵبەتە هۆنراوەکو زۆر درێژترە. دەیەوێت یاخیبوون و ئازایەتی خۆی بخاتە گیانی ئەسپێکی کەحلانەوە. هەمان کات بەختیار عەلی لە یادگارەکانی پیرەمێردێک بە چنینێکی تر دەیەوێت هەمان شت بۆ وەچەی نوێ بگوازێتەوە کە دەفەرمێ:

من هێند پیرم، شەوی لە دایكبوونی زەریام لە بیرە،
 لە بیرمە بەیانیان لە كوێوە ئەستێرە دەگەڕایەوە بۆ ماڵ. 
دەزانم مانگ لە چ كوچەیەكدا گەورەبوو.
 تۆزی ئەو كۆڵانەم لە یادە كە یەكەم باڵندەی تیا نیشتەوە. من پیرم،
 یەكەم مەرەكەبم لە بیرە كە لەسەر یەكەم كتێب ڕژا. 
میللەتانم لە بیرە، دڵیان سەرتاپا ستایشی یەكدی بوو. 
مرۆڤم لە یادە دەیگووت:
 من قەرزاری تۆم ئەی كۆتر … من كوڕی تۆم ئەی شیری سپی بەیانیان. من شەوم بینیوە، لە تۆزی ڕوخانی گوڵدا خنكاوە … من پەنیری ڕەش، پرتەقاڵی سپی، مۆزی ئەستێرەییم بینیوە. لە شەربەتی بە جێماوی شەڕ، لەشەرابی ڕژاوی پێغەمبەرانم خواردۆتەوە. من بتەكانم پەرستووە، لە سوڕی مردن و هەستانەوەی خوداكاندا بەشداربووم. وەرزگەلێك لە ڕیزی سەربازەكانی شەیتان و وەرزگەلێك جەنگاوەری فریشتەكان بووم. 
من بام لەگەڵ كۆیلەكاندا سوار كەشتی كردووە. هەورم كردووە بە كفنی كوژراوەكان، 
عەدەنم نیشانی ئاشووبەكان داوە، حۆریم بە دیلی ناردووە بۆ ئەستانە. 
دەنگی تۆپەكانم ئێستاش لە گوێی زەریادا دەزرینگێتەوە. 
فووی جەنگاوەرانم ئێستاش لە گەشانەوەی هەموو ئاگرێكدا هەیە.

هێی نازم حیکمەت….

ئەوانەی شاربەدەریان کردی، خەجاڵەت نابن، تف لە خۆیان ناکەن ئەمانە!!!!

ئەمڕۆ گەنجێکی تورک بۆ کەناڵێکی ئەڵمانی قسەی دەکرد، کە گوایە دژی بە ئیسلامیکردنی وڵاتە. وە دژی ئەردۆگانە، چونکە ئەم تورکیا و ئازادی بۆ گەلەکەی گرنگە. وەکو چۆن باوکی گەورە (ئەتاتورک) دەیەوێت و تورکیای مۆدێرنی لەسەر بنەمای مافی مرۆڤ داڕشتووە. لەملاشەوە لە تویتەرەکەی (باخچەلی) و  (کەمال) ــەوە ئیلهامی وەردەگرت. کەچی لە دەستیدا پەرتووکێکی (نازم حیکمەت)!!!؟؟

ببمە هـــەور؟
شیعری: نازم حیکمەت

بە بەرزی دەریاوە کۆمەڵە هەورێک..
بە سەریدا کەشتییەکی زیوین..
ناویشی بە ماسی زەرد پڕن..

لە قوڵایدا گیاکۆڵەی شین..
لە کەناریشدا پیاوێکی ڕووت..
تێڕاماوە، بیر دەکاتەوە…..

نازانم ببمە هەور؟
یان بە کەشتی؟
یا بە ماسی؟
یاخود بە گیاکۆڵە؟

نا، بە هیچیان نا!

دەریاکە دەبێ تۆ بیت کــــوڕم..
بە هەور و ..
کەشتی و ..
ماسی و ..
 گیاکۆڵەکانەوە …..

سیوسێ فیشەک [ OTUZÜÇ KURŞUN]

هۆنراوەیەکی بەرزی (ئەحمەد عارف)ــە وە دیدی ئەوە بۆ کوردستانی گەورە. بە هیوام ئێوەش لای خۆتانەوە بیناسن. ئەم هۆنراوەیەی بۆ ٣٣ کوڕی کوردی نوسیوە کە بەدەستی حوکمی عەسکەر لە باکوری کوردستان گوللەباران کراون.

(سیوسێ فیشـــەک)

ئەو کێوانە!
کێون وەکو مەنگەنە*
 لە “وان”ــەوە خۆریان هەڵدێ..
ئەوانە!
ڕۆڵەی “نەمــرود” ــن..
شەبەق لەبەردەمی “نەمــــرود” ان…
 سەریان بەستەڵەک و ڕچیوە، بە بەرزاییەکانی “قەوقاز”ــەوە..
ئەملاشیان بە موڵکی فەرشی “عەجەم”ـەوە..
گورزەیەک لوتکەی بەفرینن..
پڕن لە مامزی سرک..
لە ڕەوە کەو..
بەسەریاندا پۆلێک کۆتری هەڵاتوو دەفڕن.

کێوێکن لە ورە و باوەڕ، هەزاران ساڵە خۆڕاگر..
کەس نکۆڵیان ناکا!
ڕۆڵەکانیان تاک تاک لە جەنگدا دەبنە قوربانی..
مرۆڤ چۆن بتوانێ چیرۆکیان بگێڕێتەوە؟
خۆ نەچیرۆکی پۆلێک قوڵینگن**،
نە بڕە ئەستێرەیەک بە ئاسمانەوە.

ئەمـــانە…
 سیوسێ دڵن، کە فیشەک لەتی کردوون..
سیوسێ کانی خوێنن..
بۆ خوارێ شۆڕنابنەوە..
بەڵکو هەر لە لوتکەدا دەمێننەوە.
لەوێش دەبن بە دەریا…


* مەنگەنە: ئامێرێکە لە لای دارتاش و ئاسنگەر بۆ گرتنی پارچە و ئیشەکە بەکاردێت.
** لە تورکیەکەدا دەڵێ (توڕنا) بە فارسی درنا ــیە وە بە عەرەبی ناوی کرکی ــە. کە مەلێکە پڕاوپڕ نازانم بە کوردی پەتی چییە!؟

تێبینی: ئەم هۆنراوەیە زۆر درێژە، من تەنها دوو کۆپلەی یەکەمم کردووە بە کوردی.

ئەمە بە دەنگی خۆی: